วัคซีนโควิด-19 สำหรับทุกสายพันธุ์

บทความโดย อุดม ลิขิตวรรณวุฒิ

ข่าวเกี่ยวกับไวรัสผันแปรโอมะครอนที่สามารถหลบหลีกภูมิต้านทานที่เกิดจากวัคซีนได้ดีที่ทำให้ไวรัสผันแปรนี้สามารถระบาดได้ง่ายและรวดเร็วกระตุ้นให้บริษัทวัคซีนโควิดต่างๆมีแผนที่จะปรับปรุงวัคซีนโควิด-19 ของตนเป็นการเฉพาะสำหรับไวรัสผันแปรนี้ดังเช่นข่าวเกี่ยวกับบริษัทไฟเซอร์ที่กำลังปรับปรุงวัคซีนเอ็มอาร์เอ็นเอของบริษัทเพื่อใช้เฉพาะกับไวรัสผันแปรโอมะครอนและคาดว่าจะผลิตวัคซีนปรับปรุงใหม่ได้ถึง 100 ล้านโด๊สภายในต้นปีหน้า[1]

การระบาดของโควิด-19 จะจบอย่างไรยังไม่เป็นที่รู้แน่ แต่ที่ค่อนข้างแน่นอนคือโควิด-19 คงจะอยู่กับเราไปอีกนานซึ่งนำไปสู่ประเด็นสำคัญคือจะต้องมีการฉีดวัคซีนกระตุ้นไปเรื่อยๆทุกปีหรือไม่ และหากต้องฉีดกระตุ้นควรใช้วัคซีนที่ปรับปรุงเฉพาะไวรัสผันแปรหนึ่งหรือควรใช้วัคซีนโควิด-19 แบบรวมที่ใช้ได้ผลกับไวรัสผันแปรต่างๆได้?

ใน STAT มีข่าวเกี่ยวกับการพัฒนาวัคซีนโควิด19 ให้ใช้ได้ผลกับไวรัสผันแปรต่างๆทำนองเดียวกับไวรัสไข้หวัดใหญ่ที่ต้องมีการปรับปรุงให้เหมาะสมกับไวรัสไข้หวัดใหญ่ที่เกิดการเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรมทุกปีซึ่งจะต้องเป็นการร่วมมือระหว่างประเทศในการตัดสินใจว่าวัคซีนใหม่สำหรับแต่ละปีจะเป็นอย่างไร[2]

ในข่าวอธิบายว่าหากว่าองค์การอาหารและยาของสหรัฐอเมริกาต้องการปรับปรุงวัคซีนโควิด-19 ให้มีผลที่ดีขึ้นต่อไวรัสผันแปรโอมะครอนและไวรัสผันแปรอื่นๆ องค์การอาหารและยาจะทำเช่นนั้นภายใต้โครงการความร่วมมือระหว่างประเทศที่จะตัดสินว่าจะต้องปรับปรุงวัคซีนหรือไม่และควรจะปรับปรุงเมื่อไรและอย่างไร ซึ่งความร่วมมือเช่นนี้จะเป็นการรับประกันว่าการตัดสินใจเกี่ยวกับเรื่องสำคัญเช่นนี้ไม่ใช่การตัดสินใจตามลำพังของบริษัทวัคซีนแต่ละบริษัท

เจ้าหน้าที่อาวุโสขององค์การอาหารและยาที่ไม่ต้องการออกนามกล่าวกับผู้สื่อข่าวของ STAT ว่าเราไม่สามารถปล่อยให้บริษัทวัคซีนตัดสินใจเองตามลำพังเช่นอ้างว่าองค์การยาแห่งสหภาพยุโรปต้องการวัคซีนที่มีองค์ประกอบเช่นนี้ ส่วนองค์การอาหารและยาของสหรัฐอเมริกาต้องการวัคซีนที่มีองค์ประกอบเช่นน้ัน เป็นต้น และองค์การอาหารและยาต้องการเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการของโลกที่จะช่วยในการตัดสินใจเกี่ยวกับองค์ประกอบของวัคซีนที่ควรจะเป็น ซึ่งกระบวนการนี้จะคล้ายกับกระบวนการที่ใช้กันมาแล้วเป็นเวลาหลายสิบปีในการตัดสินใจว่าไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธ์ุอะไรที่ควรจะรวมอยู่ในวัคซีนไข้หวัดใหญ่ แต่กระบวนการสำหรับวัคซีนทั้งสองอาจจะไม่เหมือนกันหมดอย่างแท้จริง

เจ้าหน้าที่ขององค์การอาหารและยากล่าวว่าองค์การอาหารและยาจะพยายามทำงานไปในแนวทางเดียวกันกับหน่วยงานกำกับดูแลขนาดใหญ่หน่วยงานต่างๆที่รวมถึงองค์การยาแห่งสหภาพยุโรปและจะพยายามร่วมมือกับองค์การอนามัยโลกว่าทั้งสององค์การทำงานสอดคล้องกันในเรื่องนี้

องค์การอนามัยโลกกำลังพยายามจัดกระบวนการทำนองนี้สำหรับวัคซีนโควิด-19 มาเป็นระยะเวลาหนึ่งแล้ว ในอาทิตย์ที่ผ่านมาองค์การอนามัยโลกได้จัดการประชุมสำหรับหน่วยงานกำกับดูแลเกี่ยวกับวัคซีนจากทั่วโลกเพื่อปรึกษาหารือเกี่ยวกับเรื่องต่างๆรวมถึงเรื่องเกี่ยวกับการปรับปรุงวัคซีนโควิด19 ต่างๆให้ทันสมัยขึ้นว่าจะต้องทำอะไรบ้าง

นพ. ไมเคิล ไรอัน (Dr. Michael Ryan) ผู้อำนวยการโครงการภาวะฉุกเฉินเกี่ยวกับสุขภาพ (Health Emergencies Programme) ขององค์การอนามัยโลกกล่าวกับผู้สื่อข่าวว่าการปรับปรุงวัคซีนโควิด-19 ให้เหมาะสมกับสถานการณ์เป็นเรื่องที่สำคัญมากและเป็นการตัดสินใจที่ใหญ่มากเพราะเป็นเรื่องที่นำไปสู่ผลต่อเนื่องต่างๆมากมาย การตัดสินใจเช่นนี้เป็นเรื่องที่จะต้องจัดการอย่างรวดเร็วและระมัดระวัง ผู้ที่เกี่ยวข้องจะต้องรวบรวมข้อมูลและหลักฐานที่ดีที่สุดและร่วมกันตัดสินใจอย่างดีที่สุด นพ. ไรอัน เน้นว่าเรื่องนี้สำคัญมาก และหากปล่อยให้เป็นการตัดสินใจเพื่อผลประโยชน์ทางการค้าแล้ว การตัดสินใจในลักษณะนั้นอาจไม่ใช่การตัดสินใจที่ดีที่สุด

ไวรัสผันแปรโอมะครอนที่สามารถหลบหลีกภูมิต้านทานที่เกิดจากวัคซีนได้ดีทำให้แผนเกี่ยวกับกระบวนการที่จะปรับปรุงวัคซีนโควิด-19 มีความสำคัญมากยิ่งขึ้น บริษัทวัคซีนหลายบริษัทมีแผนที่จะทดลองวัคซีนสำหรับไวรัสผันแปรโอมะครอน รวมถึงบริษัทไฟเซอร์ที่เอ่ยถึงข้างบน ไฟเซอร์กล่าวว่าบริษัทอาจจะขออนุมัติสำหรับวัคซีนกระตุ้นเฉพาะสำหรับไวรัสผันแปรโอมะครอน หรือสำหรับวัคซีนโควิด-19 สองสายพันธุ์ (bivalent vaccine) ซึ่งจะเป็นวัคซีนที่มีองค์ประกอบสำหรับไวรัสผันแปรโอมะครอนและสำหรับไวรัสผันแปรอีกชนิดหนึ่งรวมอยู่ในวัคซีนนั้น

อย่างไรก็ตามการที่ไวรัสผันแปรโอมะครอนแพร่ระบาดได้อย่างรวดเร็วมากนั้นการปะทุระบาดนี้อาจจบลงอย่างรวดเร็วด้วยก็ได้ซึ่งจะทำให้ความคิดเกี่ยวกับการปรับปรุงวัคซีนเป็นการเฉพาะสำหรับไวรัสผันแปรโอมะครอนอาจจะไม่ใช่ทางเลือกที่ดีที่สุด หากว่าในอนาคตมีไวรัสผันแปรชนิดใหม่ที่เหนือกว่าไวรัสผันแปรโอมะครอน วัคซีนที่ได้รับการปรับปรุงสำหรับไวรัสผันแปรโอมะครอนอาจไม่สามารถกระตุ้นให้เกิดภูมิต้านทานที่ดีพอสำหรับไวรัสผันแปรชนิดใหม่เมื่อเปรียบเทียบกับวัคซีนรุ่นดั้งเดิม หรือวัคซีนที่ปรับปรุงสำหรับไวรัสผันแปรอื่นเช่นเดลต้าก็ได้

ในขณะนี้มีการวิจัยหลายโครงการที่กำลังศึกษาว่าตัวอย่างเลือดของผู้ที่ได้รับฉีดวัคซีนโควิด-19 ที่ปรับปรุงเป็นการเฉพาะสำหรับไวรัสผันแปรโอมะครอนจะสามารถต่อต้านไวรัสผันแปรรุ่นอื่นๆก่อนหน้านี้ได้หรือไม่ และจนกว่าจะได้คำตอบจากการวิจัยเหล่านี้ นักวิทยาศาสตร์จะต้องใช้ความระมัดระวังมากและจะต้องปรับตัวได้อย่างว่องไวเมื่อมีหลักฐานเพียงพอสำหรับทิศทางที่จะต้องปรับปรุงวัคซีน

นอกจากการปรับปรุงวัคซีนสำหรับไวรัสผันแปรต่างๆแล้ว ทางเลือกหนึ่งของสหรัฐอเมริกาที่เหมือนกับทางเลือกที่มีอยู่ในประเทศไทยคือการฉีดวัคซีนที่ใช้วัคซีนหลายชนิดหรือที่เรียกว่าการฉีดวัคซีนแบบไขว้ (mix-and-match vaccines) ซึ่งเป็นวิธีการฉีดวัคซีนที่วัคซีนที่ใช้ฉีดกระตุ้นเป็นวัคซีนต่างชนิดจากวัคซีนที่ใช้ฉีดในเบื้องต้น

เจ้าหน้าที่ขององค์การอาหารและยาเน้นกับผู้สื่อข่าวของ STAT ว่าองค์การอาหารและยาไม่สนับสนุนการที่บริษัทวัคซีนแต่ละบริษัทมีสูตรเฉพาะในการฉีดวัคซีนของบริษัทเอง การที่บริษัทวัคซีนแต่ละแห่งมีสูตรเฉพาะของตนในการฉีดวัคซีนแบบไขว้ การฉีดวัคซีนเช่นนั้นอาจนำไปสู่ปัญหาต่างๆได้

หากว่าต่อไปในอนาคตคนต้องฉีดวัคซีนกระตุ้นทุกปี ความยืดหยุ่นของการฉีดวัคซีนแบบไขว้อาจกลายเป็นปัจจัยที่สำคัญได้ วัคซีนไข้หวัดใหญ่ส่วนมากสามารถใช้สลับกันได้ยกเว้นวัคซีนไข้หวัดใหญ่เพียงไม่กี่ชนิดที่เป็นวัคซีนสำหรับผู้สูงอายุหรือสำหรับเด็ก ซึ่งเจ้าหน้าที่ขององค์การอาหารและยากล่าวว่าวัคซีนโควิด-19 ควรเป็นเช่นนั้นหากว่าเรารู้แน่ว่าต้องฉีดวัคซีนโควิด-19 เป็นประจำหรือการฉีดวัคซีนกระตุ้นทุกปีเป็นเรื่องที่จำเป็น

 

_____________________

[1] จาก Pfizer plans to manufacture up to 100 million doses of omicron-specific vaccine by spring โดย Christopher Rowland เมื่อ 11 มกราคม 2565 ใน https://www.washingtonpost.com/business/2022/01/11/pfizer-omicron-specific-vaccine/

[2] จาก U.S. would seek global approach to updating Covid-19 vaccines, official says โดย Helen Branswell เมื่อ 18 มกราคม 2565 ใน https://www.statnews.com/2022/01/18/u-s-would-seek-global-approach-to-updating-covid-19-vaccines-official-says/

 

NEWS & EVENTS

FEATURES

Privacy Overview

This website uses cookies so that we can provide you with the best user experience possible. Cookie information is stored in your browser and performs functions such as recognising you when you return to our website and helping our team to understand which sections of the website you find most interesting and useful.